گفتگویى با حجة‏الاسلام والمسلمین شیخ على کورانى،نویسنده‏لبنانى‏الاصل‏کتاب‏«عصرظهور»

براى گفتگو درباره مهدویت در عصر حاضر، (فرهنگ انتظار و نقش انقلاب اسلامى در زمینه‏سازى ظهور موعود(ع) به حضور حجة‏الاسلام والمسلمین شیخ على کورانى ، نویسنده لبنانى‏الاصل «عصر ظهور» و از علماء گرانمایه تشیع رسیدیم. حاصل این مصاحبه صمیمانه را تقدیم خوانندگان موعود مى‏نماییم.

موعود: با توجه به شناختى که حضرت عالى از کشورهاى اسلامى عرب زبان دارید، جایگاه تفکر مهدویت و انتظار موعود آخرالزمان را در این کشورها، اعم از کشورهاى شیعى مذهب یا اهل سنت چگونه مى‏بینید و به نظر شما آنها تا چه حد از این موضوع شناخت دارند؟

- روشن است که تمام مسلمین در سرتاسر کشورهاى عربى و اسلامى، اعتقاد به احادیث پیغمبر(ص) درباره امام مهدى(ع) دارند و این اجماع است و همه متفق‏القولند که یک نفر از فرزندان پیغمبر(ص) مى‏آید و جهان را اصلاح مى‏کند و او موعود است. ولى تفاوتشان این است که در بعضى از کشورها، اعتقادشان راسخ و ثابت و قوى است و باصطلاح گرم و داغ است مى‏روند دنبال اخبار امام مهدى(ع) . مى‏پرسند که کى محقق مى‏شود؟ و در نظرشان این مساله عملى است. آنها به تولد امام مهدى(ع) اعتقاد دارند و در افریقا و غیره معتقدند قطب زمین امام مهدى(ع) است اما در بعضى کشورها نه این اعتقاد ضعیف است.

موعود: ظاهرا این مساله در شمال افریقا رواج بیشترى دارد؟

- بله ، در بعضى از کشورها سابقه تاریخى دارد. مثلا در شمال آفریقا « مرابطون‏» ادعاى مهدویت کردند. در سودان مهدى سودانى صدسال قبل یا کمتر ادعاى مهدویت کرد و با انگلیسى‏ها جنگید. حتى در نیجریه «عثمان بن فوده‏» در حدود کمتر از دویست‏سال پیش حکومتى تاسیس کرد و حکومتش صد سال طول کشید. او تاکید داشت که مردمش توجه داشته باشند به امام مهدى(ع) و هکذا در جاهاى مختلف.

موعود: آیا فکر مى‏کنید در اقلیت‏بودن شیعیان در کشورهاى سنى مذهب عامل مؤثرى بوده در اینکه آنها توجه بیشترى به موضوع مهدویت داشته باشند تا شیعیانى که در کشور خود در اکثریت‏اند.

- در این مورد مى‏توانیم بگوییم که در سه صورت توجه به مساله امام مهدى در کشورها بیشتر مى‏شود یکى زمانى است که شکستهاى نظامى ، اجتماعى و سیاسى براى کشورى اتفاق مى‏افتد، مثل بوسنى ، فلسطین و امثال اینها. زمانى که اسرائیل لبنان را گرفت و مردم تحت‏یک فشار شدید داخلى و خارجى قرار گرفتند این توجه بیشتر شد. یا در حالتهاى پیروزى غیر معمولى هم اتفاق مى‏افتد و مردم متوجه امام مهدى(ع) مى‏شوند و سؤالات مختلف در ذهنشان شکل مى‏گیرد. همان چیزى که الان در فلسطین مطرح است و کتاب یا حدیث از امام مهدى(ع) بسرعت در داخل فلسطین منتشر مى‏شود و همه مى‏خوانند و معتقدند به امام مهدى(ع). با اینکه بیشترشان سنى‏اند و اعتقاد دارند که هنوز حضرت متولد نشده‏اند. مى‏خواهم بگویم که در اقلیت‏بودن تنها مطرح نیست; بلکه فشار و شکست نظامى و سیاسى و یا پیروزى‏هاى غیرمعمولى مثل پیروزى «انقلاب‏اسلامى ایران‏» هم مى‏تواند عامل توجه بیشتر مردم به امام مهدى(ع) شود.

از آنجا که احادیثى در نزد اهل سنت و اهل تشیع هست که آغاز حرکت زمینه‏سازان حکومت امام مهدى(ع) را از ایران مى‏دانند، بنابراین وقوع انقلاب اسلامى ایران و سابقه ذهنى موجود از اینگونه احادیث این سؤال را پیش مى‏آورد که: آیا ارزش اساسى این انقلاب به دست مرحوم امام خمینى 1 از نظر اعتقادى این است که زمینه‏ساز ظهور حضرت امام مهدى(ع) بشود؟

موعود: پس در مجموع به نظر شما پیروزى انقلاب اسلامى در گسترش فرهنگ انتظار و مهدویت مؤثر بوده است مخصوصا در کشورى مثل لبنان؟

- بله حتما مؤثر بوده است . همانطور که گفتم در حالتهاى شکست و فشار و یا پیروزى، مثل پیروزى انقلاب اسلامى ایران اصلا مردم سؤال مى‏کردند: آیا مساله امام مهدى(ع) از اینجا شروع شده است؟ خیلى سؤالها پیش آمد. بارها تمام نوشته‏هاى راجع به امام مهدى(ع) را مردم خواندند. حتى غربیها و نه فقط مسلمین، حتى مسیحى‏ها. حال چرا مسیحى‏ها ؟ علتش این است که مساله امام مهدى(ع) به رجعت‏حضرت عیسى ارتباط دارد و غربیها به این اعتقاد خیلى اهمیت مى‏دهند.

موعود: چگونه مسائلى نظیر ساختن فیلمهایى در زمینه قیام موعود آخر الرمان را که با هدف اراوه چهره‏اى نامناسب از این قیام توسط غربیها بعد از انقلاب اسلامى شروع شد چگونه ارزیابى مى‏کنید؟

- بعد از پیروزى انقلاب اسلامى غربیها شروع کردند به سؤال از ایران و از شیعه و از امام مهدى(ع) حتى یک لطیفه‏اى هم مى‏گفتند که سازمان سیا پرونده‏اى براى امام مهدى(ع) تشکیل داده و کامل است فقط عکس ایشان را ندارند. اینها سؤالهایشان راجع به امام مهدى(ع) زیاد شد و پیدا کردند یک شخصى از فرانسه در 500 سال پیش به نام «نوستر آداموس‏» که منجم، طبیب و کشیش بود و اطلاعاتى از آینده نوشته بود. یهودیها هم سوژه پیدا کردند و فیلمى ساختند در هالیوود که به مدت سه ماه از تمام شبکه‏هاى تلویزیون آمریکا پخش شد. فیلمش بدین مضمون است که پیش بینى مى‏کند که امام مهدى(ع) مى‏آید و زمین جدید و ارض جدیدى به وجود مى‏آورد و امریکا را مى‏زند و پیروز مى‏شود بر غرب، بعد و امریکا (غرب) با شوروى به توافق مى‏رسند و پیمان مى‏بندند بر علیه پسر پیغمبر که از مکه خارج مى‏شود و شکستش مى‏دهند. این را خودشان بر نوشته‏هاى آداموس اضافه کردند و این فیلم را ساختند و پخش کردند. هدفشان هم این بود که بگویند به مردمشان که خطر اصلى بر علیه تمدن غرب از اسلام و از مکه است. الان آغازش با امام خمینى قدس‏سره است و فردا با امام مهدى(ع).

موعود: حال این مساله مى‏تواند مطرح باشد که در مقابل این حرکتى که علیه تفکر مهدویت‏شروع شده مسلمین چه استفاده‏اى مى‏توانند بکنند به این مساله انتظار و ترویج فرهنگ انتظار و مهدویت‏به عنوان عاملى براى مقابله با تهاجم فرهنگى غرب و حرکتهایى که مى‏خواهد مسلمین را از خودشان تهى کند استفاده کرد. آیا این توجه به مساله مهدویت و انتظار مى‏تواند در برگشت مسلمین بهاصل خودشان مؤثر باشد؟

- حتما، الان اعتقاد به مهدویت عمومیت دارد و در میان مسلمین اعتقاد به پیروزى اسلام و مسلمین و تحقق وعده الهى، این یعنى امید، امید قطعى که فرهنگ اسلامى پیروز مى‏شود. و این خیلى مهم است و خیلى تاثیر دارد. اثباتش از این نظر و از نظرات دیگر خیلى مهم و مؤثر است. مثلا در اعتقادش به شخصیت و هویت انسان بسیار مؤثر است. گاهى هم البته اثرات منفى دارد به این معنى که سوء استفاده از این اعتقاد بشود. البته از هر چیزى مى‏شود سوء استفاده کرد ولى ابعاد مثبت این اعتقاد بسیار زیاد است.

موعود: حال اگر ما بخواهیم کمى قدم فراتر بنهیم و این مساله را مطرح کنیم که آیا مى‏شود ما با توجه به فرهنگ انتظار، وضعیت موجود فرهنگى، اجتماعى و سیاسى کشورهاى اسلامى را مورد نقد و ارزیابى قرار دهیم و در واقع بیاییم و مسائلى را مثل تعلیم و تربیت انسان منتظر، فرهنگ انسان منتظر یا شهرسازى انسان منتظر مطرح کنیم و از فرهنگ انتظار کمک بگیریم بریا دگرگون کردن وضعیت موجود کشورهاى اسلامى و دگرگون کردن ساختار فرهنگى، اجتماعى آنها و هدایت وضعیت موجودشان به سمت مطلوبى که مورد نظر اسلام است؟

- منظورتان این است که تاثیر بگذاریم بر فرهنگ حاکم در جوامع اسلامى و با مراجعه به احادیث تعمیم بدهیم اصول فرهنگى را که امام مهدى مطرح مى‏کند. البته این خیلى مؤثر است که مردم میزان را به دست‏بیاورند. به نظر مردم هم امام مهدى(ع) از جانب خدا و پیغمبر است و کارش درست است. مردم بر اساس کارهایى که آن حضرت مى‏خواهند بکند مى‏توانند بفهمند که حیات امروزشان چقدر از آن موازین دور است.

یعنى بیاییم و از طریق اشاعه و معرفى اقدامات اصلاحى آن حضرت مردم را متوجه کنیم وگر نه نمى‏توانیم فرهنگ انتظار را از فرهنگ کنونى آنها جدا کنیم. بلکه باید مقدمات فرهنگ انتظار را تقویت کنیم.

موعود: اشاره کردید حرکتهایى در بعضى کشورها به عنوان مهدویت مطرح مى‏شود از نظر شما زمینه این حرکتها و جریانها چیست و چگونه مى‏شود جلو حرکتهاى انحرافى را گرفت؟

- ظاهرا تا حدى مى‏توان جلو این حرکتهاى انحرافى را گرفت اما ادعاى مهدویت‏برمى‏گردد به ایامى که جبرئیل بر پیغمبر نازل شد و خبر تولد فرزندى به نام مهدى موعود(ع) داد. و ایشان مسلمین را در جریان قرار دادند و خیلى سریع موسى بن طلحة بن ابى عبید الله ادعاى مهدویت کرد و ادعاى مهدویت کردند و غیره و غیره و در شمال افریقا، در خود دمشق ادعاى سفیانى کردند. ادعاى مهدویت کردند این فکر را نکنید که مى‏شود جلویش را گرفت هر چه به زمان ظهور نزدیکتر شویم این ادعاها هم بیشتر مى‏شود و ما مى‏توانیم از صفات قطعى امام زمان(ع) که در منابع شیعه و سنى ثابت است جواب محکم بدهیم به آنها که ادعاى مهدویت مى‏کنند.

موعود: به عنوان آخرین سؤال لظفا نظرتان را درباره تاسیس مؤسسه فرهنگى موعود کخ به طور خاص محور فعالیتهاى خود را مطالعات فرهنگى و تحقیقاتى ویژه حضرت صاحب الزمان(ع) قرار داده و همچنین دباره مجله موعود بفرمایید.

- به اعتقاد من در این باره خلاء بسیارى وجود دارد و کارى در این زمینه به ویژه در قالب نشریه، فیلم و برنامه‏هاى کامپیوترى انجام نشده و نیاز بدانم احساس مى‏شود.

ولى باید متوجه بود که سلایق اشخاص در کارشان تاثیر نگذارد باید یک تصور جهانى از امام مهدى به جهانیان عرضه کنیم و این موضوع بسیار لازم و مهم است.

الحمد الله ایم مجله موعود که شما به نام حضرت منتشر کرده‏اید اقدام بسیار مفید و مهمى است امیدوارم که جذابتر هم بشود. و همتى کنید و به زبانهاى دیگر نیز ترجمه و چاپ کنید.

موعود: متشکریم که وقتتان را در اختیار ما گذاشتید.